Cezaevinden SEGBİS ile Anlaşmalı Boşanma

Anlaşmalı boşanma, Türk Medeni Kanunu’nun (“TMK”) 166/3. maddesinde düzenlenmiştir.

TMK m. 166/3

Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.

Anlaşmalı Boşanmanın Şartları

• Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması
• Eşlerin birlikte dava açması ya da açılan davayı diğer eşin kabul etmesi
• Mali sonuçlar ve çocukların durumu hakkında tarafların hazırladığı protokolün bulunması gerekir

Hâkim, protokolde gerekli görürse değişiklik yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya karar verilir.

4787 Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’a göre aile hukukundan doğan dava ve işler aile mahkemelerinde, aile mahkeme bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemelerinde görülür. TMK m. 168’e göre yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.

Cezaevindeki Eşin Dinlenmesi

Anlaşmalı boşanmanın en önemli şartlardan birisi, hâkimin tarafları bizzat dinlemesidir. Cezaevindeki hükümlü veya tutuklu eşin mahkemeye getirilmesinde sorunlar yaşanabilir. Cezaevi araçlarının sınırlı olması, güvenlik ve masraflar bu süreci zorlaştırır. Çoğu durumda mahkemeler, hükümlünün duruşmaya fiziken getirilemeyeceğini bildirir.

Anlaşmalı boşanma davasının en önemli şartlarından biri hâkimin tarafları bizzat dinleyerek karar vermesidir. Ancak cezaevinde hükümlü veya tutuklu bulunan kişilerin duruşmaya getirilmesi bazı sorunlara yol açmaktadır. Boşanma davası, eşlerden birinin yerleşim yeri ya da davadan önce son altı ay birlikte oturulan yer mahkemesinde açılmalıdır. Fakat hükümlü veya tutuklunun özellikle farklı bir şehirdeki cezaevinde bulunması halinde, genellikle mahkemeye götürülmeleri mümkün olmamaktadır. Cezaevinin adliyeye uzaklığı, yol masrafları, araç ve personel yetersizliği gibi nedenlerle cezaevleri çoğu kez mahkemelere hükümlü veya tutuklunun getirilemeyeceğini bildirmektedir.

SEGBİS ile Katılım

Hükümlü ya da tutuklunun SEGBİS (ses ve görüntü sistemi) ile dinlenmesine engel yoktur. Ancak aile mahkemelerinin çoğunda SEGBİS sistemi bulunmadığından bu imkân genellikle kullanılmaz. Bu durumda tarafların, duruşmanın SEGBİS sistemi olan bir salonda yapılmasını talep etmesi gerekir. Hâkim talebi kabul ederse, cezaevine müzekkere yazılarak tutuklu/hükümlünün SEGBİS üzerinden hazır edilmesi sağlanır. Böylece taraflar, cezaevinden nakil beklemeden boşanma sürecini hızla tamamlayabilir.

TMK 166. maddesi uyarınca anlaşmalı boşanma davasında her iki tarafın da duruşmada bizzat dinlenmesi zorunludur. Bununla birlikte, tarafların Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden dinlenmesine hukuken bir engel bulunmamaktadır. Hükümlü veya tutuklu eş SEGBİS aracılığıyla mahkemeye bağlanarak duruşmaya katılabilir. Ancak aile mahkemelerinde çoğunlukla SEGBİS altyapısı bulunmadığından, cezaevindeki kişilerin bu yöntemle dinlenmesi uygulamada mümkün olmamaktadır. Bu nedenle hâkimden, duruşmanın SEGBİS bulunan bir duruşma salonunda (asliye hukuk mahkemesi duruşma salonu gibi) salonda yapılması talep edilmelidir. Talebin kabul edilmesi halinde, tutuklu veya hükümlünün bulunduğu cezaevine müzekkere yazılarak, belirlenen gün ve saatte SEGBİS üzerinden hazır edilmesi sağlanır. Böylelikle taraflar, tutuklu veya hükümlü eşin cezaevinden çıkmasını beklemek zorunda kalmayacak, daha kısa sürede boşanma davalarını sonlandırabileceklerdir.